Populizm rozprzestrzenia się coraz bardziej na całym świecie. Według niemieckiego ekonomisty Christopha Trebessa jedną czwartą świata rządzą populiści.
Recep Tayyip Erdogan rządził Turcją przez 22 lata. Wiktor Orban na Węgrzech Premier przez wiele lat. W Argentynie populista, który objął urząd w grudniu Javiera Mileya weź liny, Donald Trump w Ameryce Wszystko wskazuje na to, że wygra listopadowe wybory prezydenckie i wróci do władzy. W Niemczech skrajnie prawicowa, antyislamska i antyimigracyjna prawicowa partia populistyczna Alternatywa dla Niemiec (AfD) zwiększa swoje poparcie społeczne na dzień przed nadchodzącymi wyborami do Parlamentu Europejskiego, wyborami lokalnymi i trzema wyborami stanowymi. Odbyło się jesienią.
Receptą na sukces populistów jest często przedstawianie siebie jako obrońców ludu przeciwko grupie elit, za które się podają. Obiecują większy dobrobyt społeczeństwu i odebranie władzy wątpliwym elitom.
Jak więc naprawdę wygląda sytuacja? Czy populiści naprawdę wywiązują się ze swoich obietnic? Jak skuteczną rolę odgrywa status gospodarczy kraju w pomaganiu populistom w dojściu do władzy?
Kryzysy finansowe stwarzają powody do rozkwitu populistów
Według wyników badania przeprowadzonego przez ekonomistę Christopha Trebescha oraz ekonomistów Moritza Schularicka i Manuela Funke, im lepsza jest gospodarka kraju, tym trudniej jest pracować populistom. Trebesch i jego współpracownicy zbadali związek między ekonomią a populizmem w latach 1990–2020.
Z badań Trebescha i jego współpracowników ze Światowego Instytutu Ekonomicznego w Kilonii w Niemczech wynika, że kryzysy finansowe napędzają sukcesy populistów. Według starszych ekspertów dyskursy o „ludziach przeciwko elitom” i „porażce elit” wykorzystywane przez populistów są również przedstawiane ludziom jako przekonujące doktryny w czasie kryzysów gospodarczych. Zastosowano tu następującą logikę: pewien punkt obecnego systemu politycznego ma zasadniczo wystarczające wady, aby wywołać kryzys.
Według Trebescha, kierując się tą samą logiką, skandale korupcyjne również dostarczają powodów do wzmacniania populistów. Trebesch przytacza przykład byłego premiera Włoch Silvio Berlusconiego.
Jednak oprócz tej dynamiki ustalono również, że istnieje związek między globalizacją a dojściem populistów do władzy. Na przykład w krajach doskonale świadomych dużej konkurencyjności Chin populiści stają się silniejsi, jeśli pewne gałęzie przemysłu otrząsną się z kryzysu lub nastąpi utrata miejsc pracy na skutek importu z Chin – twierdzi ekspert.
Thieß Petersen, ekspert niemieckiej Fundacji Bertelsmanna, twierdzi, że badania empiryczne pokazują, że jeśli ludzie stracą dochody lub zatrudnienie w gospodarkach rozwiniętych w miarę postępu kapitału i technologii, praca populistów w tych krajach stanie się łatwiejsza. „W większości przypadków nawet strach przed takim rozwojem wypadków wystarczy, aby wzmocnić populistów” – mówi.
Peterson jednak, podobnie jak wielu ekspertów, przypomina, że na wzmocnienie populizmu wpływają różne czynniki i że procesu tego nie można wytłumaczyć samym rozwojem gospodarczym. Według niego względy ekonomiczne tak naprawdę nie są racjami realnymi.
Lęk przed utratą długotrwałego dobrego samopoczucia
Chociaż populiści wyróżniają się w swoich obietnicach, często nie dotrzymują obietnic, że zapewnią obywatelom więcej korzyści po dojściu do władzy. Z drugiej strony, zdaniem Trebescha, gdy dojdą do władzy, w krótkim terminie nie będzie mowy o załamaniu gospodarczym. Sądząc po dłuższej perspektywie, pod rządami populistów sytuacja gospodarcza się pogarsza.
Według badania Trebescha i jego współpracowników w ciągu 15 lat dojścia populistów do władzy PKB spadł o 10 procent w porównaniu z krajami, w których nie rządzą populiści. „To wskazuje na spadek siły nabywczej społeczeństwa” – twierdzi ekspert. Badanie Panelu Ekspertów ujawniło również, że za kadencji rządów populistycznych nie poczyniono żadnych postępów w eliminowaniu nierówności między ludźmi.
Stan gospodarki w epoce Trumpa
Były prezydent USA Donald Trump również złożył wiele obietnic. Niemiecki Federalny Instytut Edukacji Politycznej (BPP) zwraca jednak uwagę, że gospodarka za kadencji Trumpa do pandemii korony nie była lepsza niż za rządów poprzedniego prezydenta Baracka Obamy (2014-2017). Podczas gdy za Obamy wzrost gospodarczy wynosił średnio 2,4 procent, ustalono, że w ciągu pierwszych trzech lat Trumpa osiągnął jedynie 2,5 procent.
Pod rządami Obamy deficyt na rachunku obrotów bieżących zmniejszono z 10 procent w 2009 roku do 3,1 procent w 2016 roku. Pomimo dodatniego wzrostu gospodarczego w czasach Trumpa, w 2019 r. ponownie wzrósł on do 4,6 proc. Obniżki podatków Trumpa również kosztowały stan 1,5–2 biliony dolarów w 2017 roku. Eksperci podkreślają, że jest to prezent wręczany osobom o wysokich dochodach i dużym firmom, a nie ogółowi społeczeństwa.
„Pod rządami Trumpa nie byliśmy świadkami załamania gospodarczego, ale badania pokazują, że bez Trumpa gospodarka rozwijałaby się jeszcze lepiej” – mówi Trebesch.
Trump służył tylko cztery lata. Trebesch zwraca uwagę, że im dłużej populiści pozostają u władzy, tym silniejsze są ich wpływy. „Zakładamy, że jeśli Trump wróci do władzy, podejmie bardziej drastyczne kroki polityczne i gospodarcze” – dodał. Na podstawie tej prognozy uważa on, że straty w zakresie dobrobytu będą większe.
Polityka gospodarcza była początkowo łagodna
Zdaniem ekspertów istnieją podobieństwa w polityce gospodarczej populistów. Powodem, dla którego populiści mieli początkowo niewielki wpływ na gospodarkę, było to, że po dojściu do władzy nie interweniowali natychmiast w bankach centralnych ani w strukturach i instytucjach gospodarczych, ani też nie interweniowali szybko w sądownictwie w pierwszych okresach swojej kadencji. zasilić. Trebesch sugeruje, że interwencja w takich obszarach, tj. w tak zwane struktury „elitarne”, była wyraźnie widoczna w późniejszych latach rządów populistycznych.
Badania sugerują, że zgodnie ze swoimi obietnicami wyborczymi populiści mają tendencję do zamykania granic dla ludzi, kapitału i handlu. „Wydają dużo, prowadzą luźną politykę fiskalną, a za ich rządów zadłużenie rządu rośnie. Szczególnie widać to na przykładzie Argentyny” – zauważa Trebesch.
Nie odchodzą łatwo, kiedy przychodzą
Z badań wynika, że wyłania się pozornie sprzeczny i podstępny obraz; Populiści łatwiej dochodzą do władzy, gdy gospodarka jest zła, ale pozostają u władzy nawet wtedy, gdy sytuacja gospodarcza nie poprawia się lub jest nawet gorsza. „Patrząc na dane, jest bardziej prawdopodobne, że gdy populiści dojdą do władzy, będą kształtować kraj na lata, a może nawet dziesięciolecia” – mówi Trebesch. On mówi. Według Trebescha populiści dobrze radzą sobie z politycznym przetrwaniem.
„Rozrabiaka. Internetowy ćpuna. Telewizyjny znawca. Fanatyk alkoholu. Praktyk piwa. Oddany myśliciel. Rozwiązuje problemy. Pisarz. Znawca kawy”.