Ceyda Ulukaya – [email protected] / W przeciwieństwie do innych dziedzin, Nagroda Nobla w dziedzinie ekonomii przyznawana jest od 1969 roku, a w ciągu 54 lat przyznano je tylko trzem kobietom w porównaniu do 90 mężczyzn. Po pierwsze, w 2009 roku Eleanor Ostrom otrzymała nagrodę Oliver E. Podzielił się nagrodą z Williamsonem. Drugie imię to Esther Duflo, która w 2019 r. podzieliła się nagrodą wraz z Abhijitem Banerjee i Michaelem Kremerem za pracę skupiającą się na biednych społecznościach w Indiach i Kenii. Trzecie nazwisko to Claudia Goldin, profesor ekonomii na Uniwersytecie Harvarda, uznana za godną tegorocznej Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii. Wkład w przełomowe badania Goldin, które zidentyfikowały główne przyczyny nierównego udziału kobiet, dr hab. Zapytaliśmy Emela Memisha.
Czego nauczył nas Goldin?
Jednym z głównych osiągnięć prac Goldin jest stwierdzenie, że istnieje bardziej złożony związek, niż oczekiwano, między wzrostem gospodarczym a udziałem kobiet w rynku pracy. Oczywiście są historycy pracy i socjolodzy, którzy badali tę kwestię już wcześniej, ale najpierw dokonali jej systematycznej analizy, stosując metodę ekonomiczną. Ze względu na nierówności społeczne kobiety i mężczyźni nie korzystają w równym stopniu ze wzrostu i rozwoju gospodarczego. Goldin podkreśla tę kwestię.
Dane amerykańskie gromadzone od 1890 r. pokazują, że nawet w miarę wzrostu poziomu dochodu na mieszkańca wskaźnik aktywności zawodowej kobiet nie rósł liniowo. Omówiono przyczyny czynników wpływających na decyzje kobiet i mężczyzn o wejściu na rynek pracy. Ta nieliniowa zależność między rozwojem gospodarczym a udziałem kobiet również charakteryzuje się kształtem litery U. W epoce przedindustrialnej, kiedy dochód na mieszkańca był bardzo niski, dominowało rolnictwo, a kobiety stanowiły dużą część siły roboczej, wskaźnik ten spadł wraz z industrializacją. Twierdzi, że kobiety wycofują się z rynku pracy ze względu na urbanizację i rosnące dochody, a prawdopodobieństwo podjęcia pracy jest mniejsze ze względu na niewidoczną pracę opiekuńczą. Na późniejszych etapach podkreśla, że wskaźnik ponownego uczestnictwa kobiet wzrasta wraz z rozwojem sektora przemysłowego i usług, zwiększaniem dostępu kobiet do edukacji, zmniejszaniem się współczynnika dzietności i wzrostem białości. – Praca na kołnierzu. To nieliniowe przejście powoduje nierówne skutki dla kobiet, takie jak nierówność wynagrodzeń i praca na bardzo niekorzystnych stanowiskach. Na przykład, gdy rozpatrywać je całościowo, np. różnicę w wynagrodzeniach kobiet w ciąży, możemy ją wytłumaczyć nierównym obciążeniem kobiet opieką, co skutkuje nierównościami w dochodach, których nie można zlikwidować przez całe życie. Badania Goldina pokazują, że sam wzrost gospodarczy i wyższy poziom dochodów nie wystarczą, aby zasadniczo wyeliminować nierówności płci. Pod tym względem wniosła bardzo ważny wkład w nasze zrozumienie nierówności płci.
Jakie postępy przyniosła dziś praca Goldina w promowaniu równości płci?
Istotny wymiar precedensu Goldina wiąże się z omówieniem przez niego tego problemu z założeniami neoklasycznej szkoły analizy ekonomicznej. Istnieje wiele badań, które pokazują, jak proces rozwoju i zmiany są doświadczane w Turcji i innych krajach. Oprócz badań Goldin, te badania z zakresu feministycznej ekonomii i polityki pokazują, że sam rozwój gospodarczy nie jest w stanie rozwiązać problemu nierówności płci i że potrzebne są wielowymiarowe polityki. Fakt, że dysproporcje te w różnych wymiarach nadal istnieją w gospodarkach krajów rozwiniętych, wskazuje, że kwestia ta wymaga dalszej uwagi.
„Kobiety spędzają 4 razy więcej czasu na pracach opiekuńczych”
Wskaźnik zatrudnienia w Turcji w 2022 r. wyniósł 71 proc. w przypadku mężczyzn i 35 proc. w przypadku kobiet. To znacznie mniej niż średnia OECD. Jak ocenić ten obraz w świetle twórczości Goldina?
Jeśli w całej historii życie zawodowe kobiet ograniczało się do pracy zarobkowej, także w Turcji odsetek ten wynosił 34–35%. W żadnym innym kraju OECD nie ma tak dużej różnicy między mężczyznami i kobietami. Najważniejszym i przekonującym powodem jest to, że kobiety spędzają średnio cztery razy więcej czasu na konserwacji niż mężczyźni. Jaki jest tego powód? Dlaczego pomimo zwiększonego dostępu kobiet do edukacji, wskaźnik ich aktywności zawodowej w Turcji nie wzrósł, jak przewidywała Goldin? Oczywiście tej kwestii nie można wyrazić jako wolnego wyboru kobiet, ponieważ dane TÜİK pokazują, że duża liczba kobiet chce pracować, ale nie może pracować w zawodach zarobkowych ze względu na obowiązki opiekuńcze. Brak publicznych usług opiekuńczych, zwłaszcza wczesnoszkolnych, oraz brak niezbędnych inwestycji w tym sektorze powodują, że ciężar opieki ponoszą rodziny i kobiety w gospodarstwach domowych. Jako feministyczne badaczki zajmujące się pracą kobiet (członkinie KEFA) wielokrotnie poruszałyśmy tę kwestię i przedstawiałyśmy zalecenia w świetle konkretnych modeli, ale niestety nie osiągnięto żadnego postępu w tej kwestii.
„Rozrabiaka. Internetowy ćpuna. Telewizyjny znawca. Fanatyk alkoholu. Praktyk piwa. Oddany myśliciel. Rozwiązuje problemy. Pisarz. Znawca kawy”.